Training op basis van beloning

Mijn zoektocht naar een vriendelijke manier van trainen begon met mijn eerste verzorgpony Maaike. Ik ontdekte dat er veel verschillende trainingsmethodes bestaan, ik heb er zelf lang over gedaan om te begrijpen wat voor mij nu de beste manier is van trainen. De bekende natural horsemanship trainers lijken allemaal op een haast magische manier met de paarden om te gaan. Ik was hier altijd al door gefascineerd, vele boeken en filmpjes heb ik bestudeerd. Uiteindelijk heb ik geleerd wat de kern is van al deze methodes. Ze maken namelijk allemaal gebruik van de manier waarop een dier leert.

Manieren van leren

Je kunt een dier op 4 verschillende manieren iets leren:

• Positief (+) bekrachtigen / belonen.
• Negatief (-) bekrachtigen / belonen.
• Positief (+) corrigeren / straffen.
• Negatief (-) corrigeren / straffen.

‘Positief’ staat hierbij voor iets toevoegen (+), en ‘negatief’ voor iets weghalen (-). Dat betekent dus niet per definitie dat positief ook een goed gevoel geeft.

• Bij positieve bekrachtiging bijvoorbeeld, voeg je iets aangenaams toe bij gewenst gedrag, bijvoorbeeld een brokje of een aai.
• Bij negatief bekrachtigen haal je iets onaangenaams weg bij gewenst gedrag, bijvoorbeeld de druk op de borst weghalen zodra je paard achteruit stapt. Of de druk op de riem loslaten zodra je hond mee loopt.
• Bij positief corrigeren voeg je iets onaangenaams toe bij ongewenst gedrag, zoals een tik of een ruk aan de riem.
• Bij negatief corrigeren haal je een aangename prikkel weg bij ongewenst gedrag, je haalt bijvoorbeeld het speeltje van je hond weg.

Gedrag dat je beloont zal toenemen, gedrag dat je corrigeert zal afnemen.

In de praktijk maken we allemaal al gebruik van deze manieren van leren, vaak zonder dat we het door hebben. Negatieve bekrachtiging wordt het meest gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan druk geven op de riem, je hond loopt mee, je laat de druk los. Tijdens het paardrijden geef je het paard druk met je benen, je paard loopt harder, jij laat de druk van je benen los. Je neemt druk op de teugels, je paard gaat langzamer, jij laat de druk los. Veel 'natural horsemanship' methodes maken gebruik van negatieve bekrachtiging.

Positieve bekrachtiging

Vanaf het moment dat ik geleerd had over deze manieren om een dier iets aan te leren, heb ik ervoor gekozen om zoveel mogelijk met positieve bekrachtiging te gaan werken. Ik werk dus met beloning en voeg iets leuks toe bij gewenst gedrag, zoals een brokje of een aai. Hierdoor vinden dieren het erg leuk om samen te werken. Je dier kan nu uit vrije wil kiezen om mee te doen, en gaat zelf leren nadenken en zoeken naar het juiste antwoord op jouw vraag. Hier geef je het dier alle tijd voor, en bij het goede antwoord geef je de beloning.

Als je het dier bijvoorbeeld aan wil leren om een voorwerp met zijn neus aan te raken, laat je het voorwerp zien en wacht je rustig af tot je dier het goede antwoord geeft. Hij zal misschien eerst proberen zijn hoofd weg te draaien, achteruit te stappen, of je hand aan te raken. Pas als hij het voorwerp aanraakt krijgt hij de beloning, en op die manier zal het kwartje vallen bij je dier. Door positieve bekrachtiging wordt je dier dus erg onderzoekend, hij gaat zelf nadenken. Bovendien valt dit zoekende gedrag, en het ontvangen van een beloning, in de ontspannende categorie. Straffen valt in de categorie van angst en stress, en een angstig dier kan niet leren.

Door positieve bekrachtiging te gebruiken wordt je dier dus ontspannen, vrolijk en onderzoekend. Hij zal graag met je samen willen werken en jullie vertrouwensband zal versterken. Bij gebruik van straf bereik je het tegenovergestelde, er ontstaat angst en stress en je dier zal het vertrouwen in jou verliezen.

Uit onderzoek is ook gebleken dat dieren die getraind worden met positieve bekrachtiging sneller leren, en het nieuw aangeleerde gedrag ook langer onthouden. Bovendien bleken de dieren zich meer aan hun trainer te hechten en vrijwillig in zijn buurt te blijven.

Clickertraining

Een manier om positieve bekrachtiging te gebruiken is clickertraining. Je gebruikt daarbij de klik van een clicker, of een herkenbaar woord zoals ‘yes’ of ‘x’ om aan te geven dat je dier het goede antwoord geeft. Als je paard bijvoorbeeld zijn been optilt als je daar naar vraagt of als je hond netjes gaat zitten, zeg je ‘yes’ of click je precies op het moment dat het been van je paard in de lucht is of dat de hond zit. Je dier zal leren herkennen dat dit het signaal is dat hij het goed heeft gedaan, waarna jij rustig de tijd hebt om een brokje te pakken en te geven.

Vooral paardeneigenaren zijn bang dat hun paard brutaal zal worden van het gebruik van beloningen zoals brokjes. Het is ook zeker belangrijk om je paard te leren hoe hij beleefd kan zijn. Dit leer je aan door hem te leren wachten met eten. Elke keer als jij een brokje geeft hoort het paard netjes te blijven staan en zijn hoofd af te wenden, tot jij zegt dat hij het brokje mag pakken. Zolang je dit in het begin van de training aanleert, zal je geen opdringerig paard krijgen. Ook bij honden is het verstandig om dit aan te leren.

Met clickertraining kun je een dier alles aanleren wat je maar wil, je zult verbaasd zijn hoe slim je dier is! Bij je paard kun je bijvoorbeeld vrijheidsdressuur oefeningen aanleren, maar ook de dagelijkse dingen zoals hoeven uitkrabben, opzadelen, of trailer laden zijn met positieve bekrachtiging aan te leren. Ook bij de hond kun je elke mogelijke oefening met clickertraining aanleren.

Vrijheid

Ik kies ervoor om zoveel mogelijk in vrijheid te trainen met mijn paarden. Ik vind het belangrijk dat ik op een ontspannen manier kan samenwerken met ze, en dat ze altijd de vrijheid hebben om weg te lopen of ‘nee’ te zeggen. De ervaring is dat paarden door positieve bekrachtiging en deze vrijheid juist erg graag samen willen werken, en bij je willen blijven. Ook als ze even weglopen zullen ze uiteindelijk vaak terug komen, als ze weg blijven is het een signaal dat ze genoeg training hebben gehad voor dat moment. Bij honden komt het al vaker voor dat er getraind wordt terwijl ze los lopen.

Tijdens het trainen is er ook geen ‘fout’ antwoord, ik laat het dier rustig zoeken naar het antwoord op mijn vraag. Bijvoorbeeld bij een been optillen, zal je paard misschien eerst proberen of je niet bedoelt dat hij achteruit moet lopen of je hand aan moet raken. Ik wacht dan geduldig af, en als het paard uiteindelijk zijn been optilt zeg ik ‘yes’ en geef ik de beloning. Na een paar keer begrijpt het paard wat je bedoelt, en dit is dan in alle rust en vrijheid aangeleerd. Je paard leert hierdoor zelf nadenken, dat is een mooie mentale uitdaging voor hem. Dit geldt ook voor honden.

Loopt het paard weg tijdens de training, dan respecteer ik dat en ga ik zelf een rondje lopen of even rustig staan. Vaak komt het paard al snel terug, waarna de training verder kan gaan. Blijft het paard weg, dan respecteer ik dat ook en sluit ik de training af met één leuke oefening die het paard al goed kan. Daarna stop ik met de training, het is goed mogelijk dat het paard moe is van het nadenken en geen concentratie meer kan opbrengen. Ook bij honden is het van belang dat er goed wordt opgelet wanneer de hond moe wordt, een vermoeid dier kan niet goed leren.

Training

Houd rekening met je dier tijdens de training, in het begin zal hij nog niet zoveel concentratie hebben en is 10 minuten trainen genoeg. Ga niet langer door als je dier moe wordt, het is het beste om te stoppen als het goed gaat zodat je dier er een goed gevoel aan overhoudt.

Naast de theorie achter het leren en trainen, komt er natuurlijk vooral veel gevoel kijken bij trainen. Maak gebruik van lichaamstaal, je energie en je gedachten tijdens de training. Dieren zijn gevoelig en kunnen veel oppikken, ze maken graag dieper contact met je en willen graag samenwerken.

Mentale gezondheid van je dier

De manier waarop een dier getraind wordt heeft een grote invloed op zijn mentale gezondheid. Daarom vind ik het belangrijk om ook hier aandacht aan te besteden. Ik bekijk altijd wat er bij het individuele dier en mens, en jullie als team past. Iedereen is welkom in mijn praktijk. Deze blog is slechts ter informatie en bewustwording, want pas als je iets van alle kanten bekeken hebt kun je kiezen wat het beste bij jou en je dier past.

Heb je vragen over het gedrag van je paard, hond, of ander dier? Je kunt bij mij altijd terecht voor een gericht behandelplan bij gedrags- of mentale problemen van je dier. Daarbij zet ik altijd een combinatie in van natuurlijke middelen (bijvoorbeeld Bach bloesem therapie of aromatherapie) en training. Als het nodig is werken we daarbij samen met een gedragstherapeut of trainer.